Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine donijela je danas historijsku i jednoglasnu odluku kojom se oduzima mandat Miloradu Dodiku, dosadašnjem predsjedniku entiteta Republika Srpska.
Prelomna odluka koja mijenja političku sliku Bosne i Hercegovine
U političkom okruženju koje decenijama karakterišu kompleksni odnosi, institucionalne napetosti i višeslojna struktura vlasti, odluka koju je donijela Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine (CIK BiH) predstavlja jedan od najznačajnijih događaja u postdejtonskoj eri. Odlukom donesenom jednoglasno, CIK je poništio mandat Miloradu Dodiku, dosadašnjem predsjedniku entiteta Republika Srpska (RS), što predstavlja presedan bez sličnog primjera u novijoj političkoj istoriji zemlje.
Ova odluka dolazi u trenutku kada se država suočava s velikim izazovima – kako unutrašnjim političkim tenzijama, tako i složenim pravnim pitanjima u vezi sa funkcionisanjem demokratskih institucija. Milorad Dodik, koji je decenijama bio jedan od najuticajnijih političkih aktera u Bosni i Hercegovini, sada se po prvi put suočava s direktnom i pravosnažnom institucionalnom sankcijom koja ukida njegov legitimitet na jednom od najviših nivoa vlasti u zemlji.
Od sudske presude do institucionalne reakcije
Pozadina odluke
U saopštenju koje je izdala Centralna izborna komisija, navedeno je da je mandat Miloradu Dodiku oduzet na osnovu zakonskih ovlaštenja koja su CIK-u dostupna u skladu sa važećim zakonima BiH. Ključni razlog jeste pravosnažna presuda Suda Bosne i Hercegovine, kojom je Dodik osuđen na kaznu zatvora u trajanju od jedne godine, kao i dodatno izrečena mjera zabrane obavljanja svih javnih funkcija tokom narednih šest godina.
Ova presuda, koja je u međuvremenu postala pravosnažna, automatski je aktivirala mehanizme koji omogućavaju CIK-u da sankcioniše nosioce javnih funkcija koji su osuđeni za ozbiljna krivična djela, a posebno kada se radi o funkciji predsjednika jednog od entiteta.
„Odluka je donesena jednoglasno, u skladu sa zakonom i pravosnažnim sudskim presudama, bez političkog pritiska ili vaninstitucionalnih uticaja.“ – navodi se u saopštenju CIK-a.
Politički i institucionalni značaj odluke
Ova odluka nije izolovan događaj, već se dešava u kontekstu intenzivnih političkih turbulencija koje potresaju Bosnu i Hercegovinu, naročito kada je riječ o odnosima između entiteta i državnog nivoa. Uklanjanje Dodika sa funkcije otvara čitav niz pitanja, kako političkih tako i pravnih, a njene posledice mogle bi se osećati na više nivoa:
Moguće implikacije:
-
Institucionalna blokada u Republici Srpskoj, usled neslaganja sa odlukom CIK-a
-
Političke tenzije unutar državne koalicije i među predstavnicima entiteta
-
Žalbeni proces pred višim pravosudnim instancama
-
Potencijalne promjene u rukovodstvu entiteta RS
-
Reakcije međunarodne zajednice, posebno OHR-a i EU-a, koje pomno prate stanje vladavine prava
Dodikova politička karijera – put do vrha i pad sa vlasti
Da bi se u potpunosti razumio značaj ove odluke, neophodno je osvrnuti se na političku karijeru Milorada Dodika, koja je bila izuzetno duga i obilježena čestim kontroverzama, ali i neosporivim uticajem.
Ključni momenti Dodikove karijere:
-
1998. – prvi put dolazi na vlast kao premijer Republike Srpske, uz podršku međunarodne zajednice
-
2006. – postaje predsjednik Vlade RS, učvršćujući svoju poziciju
-
2010. – izabran za predsjednika Republike Srpske
-
2018. – prelazi na državnu funkciju, kao član Predsjedništva BiH
-
2022. – ponovo izabran za predsjednika RS-a
Tokom više od dvije decenije, Dodik je bio glavni politički glas srpskog entiteta, poznat po nacionalističkoj retorici, čestim sukobima sa državnim institucijama, kao i upornom borbom protiv ingerencija visokog predstavnika i državnog pravosuđa.
Ipak, pravosnažna presuda koja mu je izrečena 2025. godine i sadašnja odluka CIK-a predstavljaju drastičnu promjenu u političkoj dinamici Bosne i Hercegovine, jer po prvi put institucije države direktno i formalno uklanjaju jednog od najviših nosilaca entitetske vlasti.
Očekivanja i reakcije – šta dalje?
U trenutku kada je odluka objavljena, iz kabinet Milorada Dodika još nije stigla zvanična reakcija. Međutim, brojni politički analitičari i mediji u regionu nagađaju da će se u narednim danima desiti nekoliko ključnih stvari:
Šta se može očekivati:
-
Mogući žalbeni postupak pred Sudom BiH, u cilju osporavanja odluke CIK-a
-
Reakcije Narodne skupštine RS, koja bi mogla pokušati delegitimizovati odluku
-
Pokušaji destabilizacije političkog sistema, kroz institucionalne blokade ili proteste
-
Povećano prisustvo međunarodnih aktera, uključujući OHR, EUFOR i druge
Takođe, postoji mogućnost da će se ova odluka koristiti kao povod za novu političku retoriku o “ugroženosti entiteta RS” i najave o samostalnosti, što se već dešavalo u prošlosti u sličnim kriznim momentima.
Nova era u bosanskohercegovačkoj politici?
Odluka o oduzimanju mandata Miloradu Dodiku ne predstavlja samo administrativni potez institucije. Ona je u suštini simbol otpora institucionalne države protiv političkog voluntarizma, i kao takva nosi ogromnu težinu u kontekstu vladavine prava, jednakosti pred zakonom i poštovanja demokratskih normi.
Za Bosnu i Hercegovinu, ovo bi mogla biti prekretnica – trenutak kada institucije pokazuju zrelost i spremnost da djeluju u skladu sa zakonom, bez obzira na to ko je pojedinac koji se nalazi na funkciji.
Možda po prvi put u novijoj istoriji BiH, zakonski mehanizmi imaju prednost nad političkim autoritetom.
U narednim sedmicama i mjesecima, politička scena u zemlji će se nesumnjivo suočiti s brojnim izazovima – od pokušaja pravnih osporavanja odluke, preko institucionalnih otpora, pa sve do eventualnih političkih pregrupisavanja. Ipak, jedna stvar ostaje jasna: princip odgovornosti i vladavine prava je dobio svoju najjasniju potvrdu do sada.
