Uvod
U političkoj areni Bosne i Hercegovine, retorika vođa entiteta često ima snažan odjek, kako unutar samih granica zemlje, tako i na međunarodnoj sceni. Jedan od najuticajnijih i najkontroverznijih političkih aktera – predsednik Republike Srpske, Milorad Dodik, ponovo se obratio javnosti kako bi izneo svoj stav o trenutnim političkim napetostima u zemlji. U svojoj izjavi, Dodik se fokusirao na ulogu Ustavnog suda BiH, tumačenje Dejtonskog mirovnog sporazuma i odnose sa političkim strukturama u Federaciji BiH, odbacujući sve navode o mogućim tenzijama ili pripremama za oružane sukobe iz redova Republike Srpske.
Njegova izjava dolazi u trenutku kada se u javnom prostoru sve češće govori o narušavanju političke stabilnosti i mogućem ugrožavanju mira, te je njegova poruka jasno usmerena ka umirivanju, ali i oštroj kritici institucija i političkih aktera s druge strane entitetske linije.
Razrada
Dejton kao osnova političkog delovanja
U središtu Dodikove izjave nalazi se oštar stav prema onome što naziva pogrešnim tumačenjem Dejtonskog mirovnog sporazuma. Prema njegovim rečima, Republika Srpska se od početka zalagala za poštovanje preciznih rešenja predviđenih Dejtonom, odnosno tzv. “slova Dejtona”, a ne njegovog duha, koji se, kako on tvrdi, koristi kao političko sredstvo za narušavanje izvornog dogovora.
“Mi tražimo da se poštuje slovo Daytona”, istakao je Dodik, dodajući da se Republika Srpska protivi svakom obliku reinterpretacije sporazuma putem, kako kaže, nelegitimnog delovanja Ustavnog suda BiH.
U tom kontekstu, on je posebno ukazao na ono što vidi kao zloupotrebu ovlašćenja Ustavnog suda, optužujući ga da ne štiti Ustav BiH, već da ga svojim odlukama ruši i kreira, čime, po njegovom mišljenju, dovodi u pitanje suštinsku ravnotežu između entiteta. Prema njegovim rečima, to je i suštinski uzrok brojnih političkih problema u zemlji.
Dodik je izrazio nezadovoljstvo i ulogom međunarodne zajednice, konkretno visokih predstavnika, koji su, kako tvrdi, u saradnji sa političkim strukturama iz Sarajeva, radili na tome da nametnu svoju verziju Dejtonskog sporazuma, suprotno originalnoj formulaciji koju su strane dogovorile.
Odbrana političkog identiteta RS
U nastavku svog obraćanja, Dodik se fokusirao na pitanje sigurnosti i političke retorike u zemlji. On izričito negira bilo kakvu umešanost Republike Srpske u poticanje sukoba ili pripreme za rat, navodeći da takva retorika dolazi isključivo iz Federacije BiH.
Prema njegovim tvrdnjama:
-
U Republici Srpskoj nema paravojnih struktura
-
Ne postoji politička volja za bilo kakve oružane aktivnosti
-
Institucije RS funkcionišu u skladu sa važećim zakonima entiteta
-
Narod Republike Srpske nije izložio nijedan zahtev za promenu politike
„Mi se ne pripremamo za rat, nemamo paravojne strukture i ne motivišemo nikoga na sukob“, rekao je Dodik, želeći time da odagna bilo kakve sumnje koje bi mogle doći iz međunarodne zajednice ili unutrašnjih političkih krugova.
Za razliku od toga, tvrdi da se u Federaciji sve češće mogu čuti poruke koje nose ratnohuškački ton. On tvrdi da gotovo svi ključni političari iz FBiH koriste upravo tu retoriku, što je, kako kaže, jasna indikacija da je njihova opcija – rat, dok je Republika Srpska opredeljena isključivo za institucionalni i politički put borbe za svoja prava.
Lična meta političkih protivnika
Još jedan značajan segment Dodikove izjave odnosi se na njegovu ličnu poziciju u narativu političkog Sarajeva. On optužuje određene bošnjačke strukture da su ga pretvorile u simbol nečeg negativnog, čak do te mere da su, prema njegovim rečima, “formirali ministarstvo za Dodika”. Ovom metaforom on pokušava da istakne opterećenost političkih protivnika njegovim delovanjem, što, prema njegovom viđenju, samo potvrđuje njegovu političku snagu.
U tom kontekstu, Dodik podseća da je dobio najveći broj glasova na izborima u Republici Srpskoj, i da to potvrđuje legitimitet njegove politike. „Ja sam ovdje dobio najveći broj glasova“, naglasio je, dodajući da ne vidi nijedan ozbiljan zahtev iz RS koji bi tražio promenu politike ili političkih aktera.
Ključne poruke koje Dodik šalje javnosti
Da bismo saželi osnovne poruke koje Dodik prenosi kroz svoje obraćanje, možemo ih sistematizovati u sledeće tačke:
-
Republika Srpska ne poziva na rat niti se sprema za sukob, već insistira na poštovanju institucionalnog okvira.
-
Ustavni sud BiH, po mišljenju Dodika, prekoračuje svoja ovlašćenja, rušeći ustavni poredak umesto da ga štiti.
-
Visoki predstavnici i bošnjački političari pokušavaju nametnuti interpretaciju duha Dejtona, što Republika Srpska ne priznaje.
-
Politička retorika u Federaciji BiH je ratna, za razliku od institucionalnog pristupa RS.
-
Dodik smatra da je postao meta političkog Sarajeva, ali ostaje uveren u svoj politički legitimitet, potvrđen izbornim rezultatima.
Zaključak
Iz izjava Milorada Dodika jasno se uočava kontinuitet političke strategije koju Republika Srpska sprovodi već duži niz godina – insistiranje na doslovnom poštovanju Dejtonskog mirovnog sporazuma, uz istovremeno odbacivanje svih pokušaja njegovog tumačenja ili prilagođavanja trenutnim političkim interesima. Dodikova oštra kritika Ustavnog suda BiH, kao i međunarodnih predstavnika, predstavlja deo šire retorike u kojoj RS sebe pozicionira kao žrtvu neustavnih i politički motivisanih pritisaka.
S druge strane, njegovo uveravanje da se u Republici Srpskoj ne razmatra nijedan oblik vojne ili paravojne aktivnosti dolazi kao pokušaj neutralisanja sve češćih optužbi o destabilizaciji. Ova vrsta poruke ima dvostruku funkciju – s jedne strane upućena je međunarodnoj zajednici kao poruka mira, a s druge strane upotrebljena je kao kontrast prema navodnim ratnim porukama iz Federacije BiH.
Konačno, Dodik pokušava da ojača sopstveni politički legitimitet, naglašavajući podršku birača i odbijajući bilo kakvu promenu kursa. Time ostaje dosledan svom pristupu – defanzivnoj, ali odlučnoj političkoj borbi za očuvanje ingerencija RS, u okviru postojećeg ustavnog poretka, ali bez prihvatanja onih tumačenja koja, prema njegovim rečima, izlaze izvan okvira Dejtonskog sporazuma.
U ovoj izjavi se ne nazire retorika popuštanja, već jasno iscrtavanje političkih linija, uz odbacivanje svake ideje o konfliktu, ali i jasnu poruku da Republika Srpska neće pristati na redefinisanje svoje uloge i prava u Bosni i Hercegovini.
