Politički govor ili govor straha? Dodikove izjave pod lupom
Izjave koje je predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik iznio u vezi sa Evropskom unijom, muslimanskom populacijom i motivima političkih stranaka iz Sarajeva izazvale su niz pitanja o granici između slobode govora i širenja predrasuda, kao i o pravcu u kojem ide politička retorika u Bosni i Hercegovini.
Generalizacije bez osnova
Dodikove tvrdnje da „Evropom uskoro zavladavaju muslimani“ oslanjaju se na paušalne generalizacije, teorije zavjere i nerijetko zloupotrebljene statistike o migrantima. Ovakva retorika podsjeća na narative krajnje desnice u nekim dijelovima Evrope, ali u kontekstu BiH dodatno produbljuje podjele i polarizuje javnost.
Izjave o tome da se „muslimani ne asimiliraju“ i da „preuzimaju politiku u velikim gradovima“ podsjećaju na etnoreligijsku stigmatizaciju, čime se čitava vjerska zajednica prikazuje kao politička prijetnja – što je opasna poruka u multietničkom i multikonfesionalnom društvu poput BiH.
Evropski put kao politički alat
Dodik u ovom govoru ne kritikuje konkretne politike EU, već koristi Evropsku uniju kao simbol za „strano“ i „opasno“, dok domaće političke protivnike optužuje da rade u korist „muslimanske dominacije“. Time se evropski put BiH predstavlja ne kao proces političkih i ekonomskih reformi, već kao egzistencijalna prijetnja identitetu srpskog naroda.
Ovakvo tumačenje u potpunosti zanemaruje stvarne kriterijume evropskih integracija: vladavinu prava, borbu protiv korupcije, reformu pravosuđa i jačanje institucija. Umjesto toga, Dodik nudi narativ u kojem je EU teren za vjersko preuzimanje, a ne zajednica vrijednosti.
Retorika koja proizvodi strah
Govori koji sadrže izraze poput „oni nikada nisu razbacani“, „njihova snaga raste“, „Evropa će preuzimati islamske vrijednosti“ – nisu neutralne opservacije. To su poruke osmišljene da podstaknu strah, učvrste unutrašnju homogenizaciju, i skrenu pažnju sa unutrašnjih problema.
Politička instrumentalizacija religije i etničke pripadnosti, posebno kada dolazi od visokih državnih zvaničnika, nosi ozbiljne posljedice za društvenu koheziju, pogotovo u zemlji sa teškim istorijskim iskustvima konflikta.
Šta ostaje neizrečeno?
U Dodikovoj izjavi izostaje i jedno važno pitanje: Koji su benefiti za građane RS i BiH od približavanja EU? Umjesto odgovora na to, građani dobijaju poruke o „pretnji spolja“, što podsjeća na taktiku odvraćanja pažnje sa unutrašnjih kriza – ekonomskih, institucionalnih i demografskih.
Odgovornost političke riječi
Govori poput ovog traže širu društvenu reakciju – ne iz ideološke, već iz moralne i demokratske odgovornosti. Evropska unija nije savršena, ali je prostor dijaloga, ekonomskog napretka i zaštite manjinskih prava. Njena kritika treba biti konstruktivna i racionalna, a ne zasnovana na teorijama zavjere i religijskim stereotipima.
Politički lideri, posebno oni koji obnašaju javne funkcije, imaju dužnost da izbjegavaju retoriku koja podstiče podjele, strah i mržnju. U suprotnom, društveni prostor postaje sve zatrovaniji, a put ka normalizaciji odnosa i stvarnom napretku još dalji.
