Kada se spomene ime Dragan Kojić Keba, prva asocijacija jeste njegova višedecenijska muzička karijera, prepoznatljiv vokal i veliki broj obožavalaca širom Balkana. Ipak, početkom 2022. godine, Keba je odlučio da stavi tačku na svoj radni angažman i povuče se u penzionerske vode. Ta vest nije iznenadila samo zbog same odluke o penzionisanju, već i zbog – kako je mnogima izgledalo – izuzetno skromne penzije koju je poznati pevač ostvario.
U istom kontekstu, druga velika zvezda narodne muzike, Lepa Lukić, služi kao svojevrsna suprotnost Kebi. Njena penzijska priča, sa višestrukim izvorima prihoda i nastavkom javnog angažmana čak i u poodmaklim godinama, osvetljava koliko značajnu ulogu u kasnijem životu imaju planiranje, status i zakonska regulativa. Ova dva primera otvaraju prostor za dublju analizu realnosti života umetnika nakon reflektora.
RAZGRADNJA ESTRADNE STVARNOSTI: KEBINA STRANA PRIČE
Penzioni prelaz jedne muzičke legende
Iako je uslove za penzionisanje ispunio još u tokom 2021. godine, Keba se nije odmah odlučio da podnese zahtev. Taj korak učinio je tek u februaru 2022. godine, nakon čega mu je od strane Fonda PIO odobrena redovna mesečna penzija.
Međutim, ono što je izazvalo pravi talas reakcija u javnosti bila je visina njegove penzije – nešto više od 46.000 dinara, što u evrima iznosi oko 393 €. Penzija mu je isplaćivana u dva dela, ali ta činjenica nije ublažila iznenađenje obožavalaca i kolega.
Zar jedan od najpoznatijih izvođača narodne muzike, čovek sa brojnim hitovima, koncertima i medijskom prisutnošću – ima penziju sličnu prosečnoj u zemlji? Odgovor na to pitanje krije se u složenoj strukturi estradne industrije i njenog odnosa prema sistemu doprinosa.
Zašto penzija nije u skladu sa slavom?
Mnogo puta je isticano da visina penzije ne zavisi od popularnosti, već od konkretnih faktora poput:
-
Prijavljenih godina radnog staža
-
Uplaćenih doprinosa
-
Visine osnovice
Upravo tu nastaje raskorak između očekivanja i realnosti. Većina umetnika na Balkanu, uključujući i Kebu, godinama je radila kao slobodni umetnik, bez stalnog radnog odnosa. Taj status podrazumeva manju uplatu doprinosa i niže osnovice, što se kasnije odražava na visinu penzije.
Dakle, uprkos sjaju bine i estradnoj prividnoj raskoši, stvarnost finansijske penzije mnogih pevača, poput Kebe, često je daleko od glamura.
LEPINA STRATEGIJA: PRIMJER UMETNIČKE MUDROSTI
Tri izvora sigurnosti
Za razliku od Kebe, Lepa Lukić, diva koja je godinama krasila najznačajnije bine narodne muzike, svoju starost je dočekala sa finansijskom stabilnošću i dostojanstvom. Iako već zakoračila u devetu deceniju života, ne samo da uživa u penzionerskim danima, već povremeno i nastupa – ne iz finansijske potrebe, već iz ljubavi prema muzici i publici.
U javnim nastupima otvoreno govori o svojim prihodima, otkrivajući da prima čak tri penzije:
-
Osnovnu starosnu penziju – u iznosu od 107.000 dinara (oko 913 €), ostvarenu dugogodišnjim uplaćivanjem doprinosa.
-
Nacionalnu penziju – dodeljenu od strane države kao priznanje za doprinos kulturi, u visini od 73.000 dinara (oko 623 €).
-
Kanadsku penziju – koju je nasledila od svog pokojnog supruga, u iznosu od 1.250 € mesečno.
Ukupno, njena mesečna primanja daleko premašuju prosečne zarade u Srbiji i regionu.
Zrelost, odgovornost i ljubav prema umetnosti
I pored toga što bi mogla bezbrižno uživati u tišini penzionerskog života, Lepa Lukić i dalje bira da se pojavi na sceni, da peva i komunicira sa publikom. Kako sama kaže:
„Ne moram da nastupam – ali hoću! To me održava. To je za mene prava sreća.“
Upravo ova rečenica oslikava njenu filozofiju života – da umetnost nije samo posao, već životna energija. Ali pored emocije, Lepa je bila i veoma racionalna i promišljena tokom svoje karijere.
Status estradnog umetnika, koji je stekla zahvaljujući više od 25 godina profesionalnog rada, omogućio joj je:
-
Da prijavljuje visoke osnovice za obračun doprinosa
-
Da konkuriše za nacionalnu penziju
-
Da ima kontinuitet u uplati staža
Sve to se pretočilo u penziju koja joj obezbeđuje mirnu, dostojanstvenu i bezbrižnu starost.
KONTRAST KOJI UČI: LEKCIJE ZA BUDUĆNOST
Priče Dragana Kojića Kebe i Lepe Lukić nisu samo statistički podaci o penzijama – to su dve slike umetničke stvarnosti, koje govore o različitim životnim pristupima, planiranju i odgovornosti.
U njihovim iskustvima kriju se važne poruke:
-
Slava ne garantuje finansijsku sigurnost.
-
Penzija se ne gradi na hitovima, već na uplaćenim doprinosima.
-
Pravni i administrativni status ima dugoročne posledice.
Dok je Keba, kao mnogi njegovi savremenici, više ulagao u umetnički izraz nego u administrativno pokriće, Lepa je pokazala da karijera mora biti temeljno strukturisana i sa formalne strane.
Naizgled glamurozni svet estrade krije i svoju tišu, realističniju stranu, u kojoj planiranje, pravna sigurnost i racionalno vođenje karijere igraju presudnu ulogu. Primer Kebe nas podseća da čak i najveći umetnici mogu završiti s penzijom koja ne odražava njihov značaj i doprinos kulturi, ukoliko tokom karijere nisu vodili računa o radnom stažu i doprinosima.
S druge strane, Lepa Lukić je svesno oblikovala svoj status, ne samo kao umetnica već i kao građanka sistema, obezbedivši sebi mirnu i dostojanstvenu starost. Njena posvećenost, kako muzici, tako i zakonskim aspektima karijere, čini je uzorom mlađim generacijama.
Na kraju, poruka koju ovi primeri nose jeste da umetnost može biti večna, ali egzistencija zahteva promišljenost. Estrada, koliko god bila svetla i blistava na sceni, iza zavese ima složene izazove – i oni koji ih prepoznaju na vreme, ostaju zvezde i u penziji.
