Lični preokret Emira Kusturice
Poznati filmski reditelj Emir Kusturica, autor brojnih nagrađivanih filmova, ne prestaje da izaziva pažnju javnosti – kako svojim umetničkim radom, tako i ličnim životnim odlukama. Jedan od najznačajnijih i najkontroverznijih poteza u njegovom privatnom životu desio se 2015. godine, kada je odlučio da se krsti i time se formalno priključi pravoslavnoj hrišćanskoj veri. Ova odluka, kako se ispostavilo, nije bila samo intimna duhovna transformacija, već i događaj koji je izazvao talas javnih reakcija u regionu.
Mnogi su ovaj čin protumačili kao povratak korenima, dok su drugi, naročito pripadnici bošnjačke zajednice, to ocenili kao izdaju identiteta. Sam Kusturica, međutim, tvrdi da njegov postupak nije izraz bilo kakvog preobraćenja, već korak koji proizilazi iz dubokog ličnog i istorijskog saznanja o sopstvenom poreklu.
Traganje za identitetom i duhovno opredeljenje
1. Krštenje kao povratak, a ne otklon
Prema rečima samog reditelja, nije se preobratio, već je samo primio krštenje. Za njega to nije bila religijska konverzija, već svojevrsno priznanje istine o sopstvenom identitetu. Izjavio je:
„Ja nisam preobraćen, ja sam samo kršten. Moja predviđanja su da smo mi hrišćani na ivici istrebljenja.”
Ova izjava ukazuje na njegovu zabrinutost za položaj hrišćanske civilizacije i kulturnog identiteta u savremenom svetu.
2. Istorijske okolnosti i porodično nasleđe
Kusturica detaljno obrazlaže kako je došao do svoje odluke. Prema njegovim tvrdnjama, njegovi preci su bili primorani da prihvate islam u periodu kada su Turci vladali Balkanskim prostorima. To nije bio izbor utemeljen na veri, već nužan čin preživljavanja. Tokom godina, Emir je duboko uranjao u istorijska istraživanja, čitajući knjige i analizirajući dokumente kako bi saznao više o svom poreklu. Rezultat tog truda bio je zaključak da su njegove porodične korene u srpskoj pravoslavnoj tradiciji.
“Nakon godina istraživanja, utvrdio sam da je moja porodica srpska. Bilo mi je važno da kada umrem, ostane jasno ko sam zapravo bio.”
Ova rečenica govori o dubokom ličnom identitetskom traženju, kao i želji da ostavi autentičan trag iza sebe, bez ambigviteta o sopstvenoj pripadnosti.
3. Uloga oca u oblikovanju identiteta
Zanimljivo je da se Kusturica često poziva na svog oca, Murata Kusturicu, kao ključnu figuru u formiranju sopstvenog identiteta. Iako je nosio muslimansko ime, Emir tvrdi da je njegov otac bio veliki Srbin, čak i više nego što je to njemu lično bilo prijatno.
“Otac je bio zagledan u ideale. On je izvor mog identiteta. Iako se zvao Murat, bio je Srbin, možda čak i više nego što bih ja to mogao da prihvatim.”
Prema njegovim rečima, Murat je bio ateista, ali se jasno i ponosno izjašnjavao kao Srbin. Ova kontradikcija između imena, vere i nacionalnog identiteta oslikava složenost porodičnog nasleđa i kulturno-religijskog preplitanja karakterističnog za područje bivše Jugoslavije.
4. Kulturni aspekt religije
Za Emira, vera nikada nije bila isključivo religijsko pitanje, već pre svega kulturno opredeljenje. On ističe da je njegova odluka o krštenju proistekla iz kulturnog razumevanja religije, a ne iz dogmatske potrebe za duhovnim spasom. Time naglašava važnost pripadanja tradiciji i zajednici u kojoj su njegove korene.
“Moja ideja krštenja više je imala socijalno i kulturno značenje. Religiju sam shvatao kao deo kulturnog identiteta.”
Za njega je vera izraz pripadnosti kulturi, a ne isključivo duhovna dogma. Ovaj pogled omogućio mu je da svoj čin krštenja ne vidi kao odbacivanje prethodnog identiteta, već povratak izvornom obliku sopstvene ličnosti.
5. Porodična verska praksa kroz istoriju
Još jedan zanimljiv detalj u njegovom svedočenju jeste tvrdnja da je porodica Kusturica, iako je bila muslimanska više od dva veka, i dalje praktikovala pravoslavne običaje. On tvrdi da niko od njegovih bližih nije istinski praktikovao islam.
“Moja porodica je delimično prihvatila islam, ali su i dalje praktikovali pravoslavne običaje. Niko u mojoj porodici nije ispovedao islam.”
Ova tvrdnja dodatno potvrđuje njegov narativ o povratku korenima, a ne o radikalnoj promeni identiteta.
Lični čin sa kolektivnim odjekom
Emir Kusturica je svojim činom krštenja pokrenuo složene i ponekad bolne rasprave o identitetu, veri i nasleđu na Balkanu. Njegova odluka ne može se posmatrati samo kao privatni čin, jer je ona istovremeno i politička, kulturna i simbolična poruka. U društvima sa duboko ukorenjenim istorijskim podelama, ovakve odluke pojedinaca dobijaju šire značenje i podstiču kolektivno preispitivanje prošlosti.
Kusturica insistira na tome da nije izdao ničiju veru, već da je pronašao sopstvenu istinu. Njegov čin je, prema njemu, izraz poštovanja prema precima i duhovnog identiteta koji je decenijama bio potisnut ili ignorisan.
Najznačajnije poruke koje proizilaze iz njegovog stava:
-
Identitet je duboko lična stvar, ali se oblikuje kroz porodičnu, istorijsku i kulturnu liniju.
-
Religija može imati kulturnu dimenziju, koja prevazilazi strogo dogmatsko razumevanje vere.
-
Porodična prošlost i istorijski kontekst igraju ključnu ulogu u formiranju ličnosti.
-
Povratak korenima ne znači negaciju prethodnog, već afirmaciju zaboravljenog.
U vremenu kada se lični i kolektivni identiteti često koriste kao oružje za razdvajanje, Emir Kusturica nudi priču koja je i lična i univerzalna – priču o čoveku koji traži da razume ko je i odakle dolazi, ne da bi se ogradio od drugih, već da bi iskreno pripadao sebi.
