Mevlid Jašarević, pravosnažno osuđen na 15 godina zatvora zbog terorističkog napada na Ambasadu Sjedinjenih Američkih Država u Sarajevu 2011. godine, u septembru naredne godine bit će pušten iz zatvora u Vojkovićima jer će odslužiti kaznu zatvora koju mu je izrekao Sud BiH.
Terorizam, zatvorska kazna i predstojeće puštanje na slobodu
Jedan od najpoznatijih slučajeva terorističkih napada na diplomatske objekte u Bosni i Hercegovini u savremenoj istoriji svakako je slučaj Mevlida Jašarevića. On je široj javnosti postao poznat nakon što je u jesen 2011. godine izveo napad na Ambasadu Sjedinjenih Američkih Država u Sarajevu, događaj koji je šokirao region i izazvao oštre reakcije domaće i međunarodne javnosti.
Danas, više od decenije kasnije, ovaj slučaj ponovo je u fokusu, jer se Jašareviću bliži kraj izdržavanja zatvorske kazne, te će, prema informacijama njegovog advokata, septembra naredne godine biti pušten na slobodu. Njegovo oslobađanje otvara brojna pitanja – od toga kako sistem postupa sa povratnicima iz ekstremizma, do potencijalnih bezbednosnih izazova koje njegovo prisustvo može doneti u društvo.
Hronologija slučaja Mevlida Jašarevića
Napad na američku ambasadu (2011)
Dana 28. oktobra 2011. godine, Mevlid Jašarević, rođen u Novi Pazar i državljanin Republike Srbije, izveo je oružani napad na ambasadu Sjedinjenih Američkih Država u Sarajevu. Naoružan automatskim oružjem, on je iz centra grada prišao zgradi ambasade i započeo paljbu prema njoj. Tokom ovog napada teško je ranjen policajac Mirsad Velić, koji je bio deo službe obezbeđenja ambasade.
Napad je trajao više od pola sata, a okončan je kada je specijalna jedinica policije intervenisala. Snajperista iz te jedinice uspeo je da onesposobi napadača hicem, nakon čega je Jašarević uhapšen.
Oproštajna poruka i ideološki motivi
Pre nego što je izveo napad, Jašarević je, prema informacijama iz sudskog postupka, snimio dve oproštajne poruke na DVD diskovima. U njima je obrazložio svoje razloge za napad. Tvrdeći da želi prisiliti strane vlade da promene svoj odnos prema muslimanima širom sveta, on je svoje delovanje pravdao religijskim i političkim motivima. Posebno je zabrinjavajuće to što je u porukama izrazio spremnost da se suoči s mogućnošću da u njegovom napadu stradaju i muslimani koji rade za strane ambasade, jer ih je takođe smatrao neprijateljima vere.
Hapšenje, suđenje i kazna
Nakon hapšenja, Mevlid Jašarević je bio smešten u pritvor, najpre u zeničkom zatvoru, gde je ostao do izricanja presude. Sud BiH je 2013. godine izrekao pravosnažnu presudu kojom je osuđen na 15 godina zatvora. Važno je napomenuti da je prvobitno bio osuđen na 18 godina, ali mu je kazna smanjena u žalbenom postupku, jer je pokazao određene znake kajanja, što je sud prihvatio kao olakšavajuću okolnost.
U okviru presude, u vreme koje se računa kao deo izvršenja kazne uračunato je i ono koje je Jašarević proveo u pritvoru. Trenutno kaznu izdržava u Zavodu za izvršenje krivičnih sankcija Vojkovići, koji se nalazi u Istočnom Sarajevu.
Nakon zatvora: Šta sledi za Jašarevića?
Oslobađanje i deportacija
Kako je potvrdio njegov advokat Senad Dupovac, Mevlid Jašarević će septembra naredne godine biti pušten na slobodu jer tada ističe puna kazna koju je izrekao Sud BiH. Po izlasku iz zatvora, očekuje se da će biti deportovan u Srbiju, čije državljanstvo poseduje.
Odbijen zahtev za premeštaj kazne
U toku izdržavanja kazne, Jašarević je podneo zahtev da preostali deo kazne služi u Srbiji, pozivajući se na svoje državljanstvo i mesto rođenja. Međutim, taj zahtev je odbijen. Vlasti su odlučile da kaznu mora izdržati u Bosni i Hercegovini, gde je i izvršeno krivično delo, što je u skladu sa zakonima i praksom u sličnim slučajevima.
Širi kontekst i posledice
1. Društveni i bezbednosni izazovi
Oslobađanje osobe osuđene za teško krivično delo sa elementima terorizma izaziva brojna pitanja. Prvenstveno se postavlja pitanje:
-
Da li je društvo spremno za njegov povratak?
-
Postoji li sistemska podrška za resocijalizaciju?
-
Kako će bezbednosne službe postupati u vezi sa njegovim nadgledanjem nakon izlaska?
Jašarević nije jedini slučaj povratnika iz ekstremističkih krugova, ali je svakako među najpoznatijim.
2. Pravna i međunarodna dimenzija
Napad na američku ambasadu u Sarajevu imao je međunarodne posledice. Odnosi između BiH i SAD-a su se, iako formalno stabilni, našli na velikom testu. Domaće institucije morale su pokazati odlučnost u borbi protiv terorizma, kako bi sačuvale svoj međunarodni ugled.
Presuda Jašareviću se često navodi kao primer efikasne reakcije pravosuđa, ali i upozorenje koliko su takvi napadi opasni ne samo po pojedince, već i po širu političku stabilnost.
Između prošlosti i budućnosti
Mevlid Jašarević, čije je ime postalo sinonim za verski motivisani ekstremizam u Bosni i Hercegovini, uskoro će se naći na slobodi. Njegov slučaj je složen i višeslojan, a odražava:
-
sudbinu mladih ljudi koji padaju pod uticaj radikalnih ideologija,
-
izazove u sistemu kažnjavanja i resocijalizacije osuđenika za terorizam,
-
potrebu za međunarodnom saradnjom u borbi protiv globalnih bezbednosnih pretnji.
Njegovo puštanje na slobodu u septembru 2026. godine može se posmatrati i kao test za institucije, ali i za društvo u celini – kako reagovati, kako nadzirati i, najvažnije, kako sprečiti ponavljanje sličnih događaja.
U konačnici, važno je razumeti da ovakvi slučajevi nisu samo vest iz crne hronike, već i poziv na stalnu budnost, društvenu odgovornost i jačanje obrazovanja i dijaloga kao najmoćnijih alata u prevenciji nasilnog ekstremizma.
