Istorijski trenutak za Katoličku crkvu
Katolička crkva doživela je još jedan istorijski trenutak kada je izabran novi papa – Robert Francis Prevost, Amerikanac koji je postao 267. poglavar Rimokatoličke crkve. Time je prvi put u istoriji jedan Papa iz Severne Amerike došao na čelo Vatikana. Za svoj pontifikat, Prevost je uzeo ime Lav XIV, što asocira na snažan kontinuitet crkvene tradicije, ali i otvara vrata savremenijem pogledu na globalnu ulogu Vatikana.
Na samom Trgu svetog Petra, gde su hiljade vernika s radošću dočekale ovu vest uz poznati poklič “Habemus Papam!”, bio je prisutan i jedan značajan predstavnik sa prostora bivše Jugoslavije – kardinal Vinko Puljić. Ovaj ugledni duhovnik, koji se povukao sa aktivne dužnosti, ali je ostao snažno prisutan u crkvenim krugovima, prisustvovao je trećoj konklavi u svojoj karijeri. Time je zacementirao svoju poziciju kao jednog od najvažnijih crkvenih lidera iz regiona.
Životni put kardinala Vinka Puljića
Rani život i duhovno formiranje
Vinko Puljić rođen je 8. septembra 1945. godine u malom mestu Priječani, u blizini Banja Luke. Njegovo odrastanje u tadašnjoj Jugoslaviji oblikovalo je čoveka čvrste vere i snažnog karaktera. U vremenu kada religija nije bila posebno podsticana, Puljić je uspeo da pronađe poziv koji će ga voditi kroz ceo život.
Njegovo duhovno obrazovanje, posvećenost crkvi i lična harizma nisu prošli nezapaženo u višim crkvenim krugovima. Papa Ivan Pavao II, koji je imao značajan uticaj na širenje katoličanstva u postkomunističkim zemljama, video je u Puljiću potencijal za veće odgovornosti.
Uspon kroz crkvenu hijerarhiju
Puljićeva karijera unutar Katoličke crkve beleži nagli uspon kada ga je, 7. decembra 1990. godine, papa Ivan Pavao II. imenovao vrhbosanskim nadbiskupom metropolitom. Već sledeće godine, 6. januara 1991, u Rimu, lično ga je Papa zaredio za biskupa. Sam čin rukopoloženja od strane samog pape dodatno govori o poverenju koje je Vatikan imao u ovog duhovnika.
Svečano ustoličenje usledilo je ubrzo potom – 19. januara 1991. godine, u sarajevskoj katedrali, simbolu katolicizma u Bosni i Hercegovini. Za svoje biskupsko geslo, Puljić je izabrao reči: “Po Mariji u vjeri, nadi i ljubavi”, čime je jasno istakao smer svog duhovnog delovanja – duboku veru, snagu nade i bezuslovnu ljubav.
Kardinalska služba i uloga u konklavama
Titula kardinala i učestvovanje u izborima papa
Godine predanog rada nisu ostale bez priznanja. Vinko Puljić je 2003. godine imenovan za kardinala, čime je postao deo najvišeg saveta Katoličke crkve – Kolegijuma kardinala. Ova titula podrazumeva ne samo duhovnu i teološku odgovornost, već i ulogu u izboru budućih papa, poznatu kao konklava.
Kao kardinal izbornik, Puljić je učestvovao na dve prethodne konklave:
-
2005. godine, kada je izabran papa Benedikt XVI.
-
2013. godine, tokom izbora pape Franje
U tim prilikama, zajedno sa ostalim kardinalima, učestvovao je u jednom od najzatvorenijih i najmističnijih procesa u savremenom svetu – glasanju za papu, koje se odvija u potpunoj tišini i izolaciji od spoljnog sveta.
Uloga na trećoj konklavi i dolazak Lava XIV
Puljić je, iako već u penziji, bio prisutan i na konklavi u kojoj je izabran Lav XIV, kao jedan od dvojice predstavnika hrvatskog naroda – uz kardinala Josipa Bozanića. Obojicu je u kardinalske redove uzdigao Ivan Pavao II, papa koji je imao veliki značaj za crkvu na Balkanu.
Tokom obraćanja Pape Lava XIV. s balkona Bazilike svetog Petra, upravo je kardinal Puljić stajao tik uz njega, simbolizujući kontinuitet, zajedništvo i povezanost regionalne crkve sa centralom u Vatikanu. Njegovo prisustvo bilo je i emotivno i simbolično – kao oproštaj sa ulogom izbornika, ali i kao znak poštovanja koje crkva ima prema njegovom doprinosu.
Značaj dobne granice i kraj izbornog prava
Jedna od ključnih činjenica vezanih za Vinka Puljića jeste da je on, po godinama i stažu, najstariji kardinal sa pravom glasa u trenutku održavanja poslednje konklave. Na jesen 2025. godine, Puljić puni 80 godina, što je zakonski propisana granica do koje kardinali mogu učestvovati u izboru novog pape.
Nakon što pređe tu dobnu granicu, više neće moći da glasa na konklavama, ali će ostati počasni član Kolegijuma kardinala, sa svim duhovnim ovlašćenjima, ali bez elektorskog prava. Ovo takođe znači kraj jedne ere u kojoj je Puljić bio aktivni učesnik u izborima tri pape, što je retkost i privilegija u savremenoj istoriji Katoličke crkve.
Nasleđe i simbolika
Kardinal Vinko Puljić ostaje snažan simbol crkvenog otpora, vernosti i stabilnosti na prostorima koji su često bili pogođeni ratovima i političkim krizama. Njegova uloga u savremenoj istoriji Vatikana, posebno kroz učestvovanje u tri konklave, daje mu posebno mesto u kolektivnom pamćenju katoličkih vernika iz regiona, ali i šire.
Njegova biografija oslikava jednog skromnog, ali snažnog verskog lidera, čiji su doprinosi prevazišli nacionalne i regionalne granice. Kao čovek koji je most između Balkana i Rima, Puljić je bio svedok velikih promena, ali je uvek ostajao veran osnovnim vrednostima – veri, nadi i ljubavi.
S obzirom na sve što je postigao, njegovo povlačenje iz aktivnog izbornog procesa neće značiti kraj njegovog uticaja. Naprotiv, njegovo nasleđe biće inspiracija mnogim budućim generacijama crkvenih lidera – kako u Bosni i Hercegovini, tako i u celom katoličkom svetu.
